Hai loại gia vị xuất hiện trong hầu hết bữa ăn của người Việt đang âm thầm tàn phá sức khỏe.
Không cần tới rượu bia, hai loại gia vị xuất hiện trong hầu hết bữa ăn hằng ngày của người Việt: muối và đường, đang khiến gan và thận phải làm việc quá sức. Các thống kê y tế gần đây cho thấy mức tiêu thụ của người dân đã vượt xa ngưỡng an toàn mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị, kéo theo nguy cơ rối loạn chuyển hóa, gan nhiễm mỡ và suy thận ngày càng phổ biến.
Người Việt dùng muối, đường vượt xa mức cho phép
WHO khuyến cáo mỗi người trưởng thành chỉ nên dùng tối đa 5g muối và 25g đường mỗi ngày. Tuy nhiên, PGS.TS.BS Lâm Vĩnh Niên – Trưởng khoa Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM cho biết, người Việt hiện tiêu thụ trung bình 9,5g muối/ngày, gần gấp đôi mức cho phép.
Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng ghi nhận mức tiêu thụ đường trung bình đạt 46,5g/ngày, cao gần gấp đôi giới hạn của WHO.
Thói quen nêm mặn, dùng nhiều nước chấm, ăn thực phẩm chế biến sẵn và uống nước ngọt, cà phê sữa khiến lượng muối và đường nạp vào cơ thể mỗi ngày cao hơn nhiều so với cảm nhận vị giác.
t=”Mỗi ngày, hàng triệu người Việt vô tình ‘đầu độc’ gan và thận bằng 2 thứ gia vị này – ảnh 1″ />Người Việt đang tiêu thụ muối và đường gấp gần hai lần mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Ảnh: Internet
Muối – gánh nặng cho gan và thận
Gan là cơ quan đầu tiên tiếp nhận và xử lý phần lớn các chất đi vào cơ thể, trong đó có muối và đường. Khi lượng hai gia vị này vượt quá mức cần thiết, gan buộc phải hoạt động nhiều hơn để chuyển hóa và đào thải, dẫn đến tình trạng tích mỡ, rối loạn enzyme và giảm khả năng giải độc.
Nghiên cứu của Đại học Tế Nam (Trung Quốc) cho thấy chế độ ăn mặn làm tăng stress oxy hóa – tình trạng mất cân bằng giữa gốc tự do và chất chống oxy hóa, gây tổn thương tế bào gan, giảm khả năng tái tạo, thúc đẩy xơ hóa gan. Lượng muối cao còn làm tăng tích tụ mỡ trong gan và suy giảm chức năng lọc độc tố, không chỉ ở người lớn mà cả thai nhi.
Với thận, lạm dụng muối khiến cơ thể phải giữ nước để cân bằng nồng độ natri, làm tăng thể tích máu và áp lực lên mạch máu. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tình trạng này là nguyên nhân hàng đầu gây tăng huyết áp – yếu tố chính dẫn tới tổn thương thận.
Một nghiên cứu được Healthline dẫn lại, thực hiện trên hơn 12.000 người không có tiền sử bệnh thận, cho thấy chế độ ăn quá mặn làm tăng nguy cơ suy thận ngay cả khi người đó chưa bị cao huyết áp.
Ăn mặn kéo dài làm tăng nguy cơ suy thận. Ảnh: Internet
Ngoài ra, ăn mặn còn gây tích nước, khiến tay chân sưng phù, gây khát, làm tăng huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Một số nghiên cứu cho rằng việc tiêu thụ muối vượt ngưỡng có thể khiến thành mạch máu kém đàn hồi, làm tăng nguy cơ tử vong sớm.
Muối cũng liên quan đến bệnh lý dạ dày, do làm tăng acid, gây viêm loét và tạo điều kiện cho vi khuẩn Helicobacter pylori phát triển – yếu tố chính dẫn tới ung thư dạ dày.
Đối với đường, cơ chế tổn thương diễn ra chậm nhưng dai dẳng
Theo Quỹ British Liver Trust (Anh), lượng đường dư thừa là một trong những nguyên nhân chính gây béo phì – yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).
Hiện nay, NAFLD đã trở thành nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến các bệnh gan mạn tính, vượt qua cả tổn thương do rượu bia. Đường dư còn thúc đẩy phản ứng viêm trong gan, khiến tế bào gan suy yếu nhanh hơn.
Đối với thận, chế độ ăn nhiều đường khiến lượng glucose trong máu tăng cao, buộc thận phải làm việc nhiều hơn để đào thải. Nếu tình trạng này kéo dài, các mạch máu nhỏ trong thận bị tổn thương, gây suy giảm chức năng lọc và có thể tiến triển thành suy thận.
Nghiên cứu đăng tải trên Frontiers in Nutrition năm 2023 cho thấy, người tiêu thụ trên 25% năng lượng hằng ngày từ đường bổ sung có nguy cơ sỏi thận cao hơn 88% so với nhóm chỉ tiêu thụ dưới 5%.
Ngoài ra, tiêu thụ đường vượt mức góp phần làm tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường – hai bệnh lý được xem là “bạn đồng hành” của các bệnh thận mạn tính.
Các chuyên gia cảnh báo: giảm muối, hạn chế đường và ưu tiên thực phẩm tươi. Ảnh: Internet
Phần lớn người Việt có xu hướng ăn mặn, chuộng vị ngọt mà không nhận thấy lượng gia vị vượt ngưỡng an toàn đang âm thầm gây hại. Dưa muối, nước mắm, mì gói, đồ ăn sẵn hay ly cà phê sữa buổi sáng đều góp phần khiến gan và thận phải làm việc liên tục.
Các chuyên gia cảnh báo: việc giảm muối, hạn chế đường trong chế biến và chọn thực phẩm tươi, ít qua xử lý là giải pháp cần thiết để bảo vệ sức khỏe. Bởi tác hại của hai loại gia vị này không xuất hiện ngay, nhưng tích lũy theo thời gian, âm thầm “bào mòn” các cơ quan lọc – thải độc quan trọng nhất của cơ thể.